Όσοι είστε γονείς το γνωρίζετε ήδη, το πρόγραμμα των παιδιών είναι γεμάτο με εξωσχολικές δραστηριότητες, εργασίες και χρόνο στην οθόνη σε τέτοιο βαθμό, που κάτι τόσο απλό όσο το απλό-«παραδοσιακό» παιχνίδι μοιάζει με κατάλοιπο του παρελθόντος.

Αλλά δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Αφήνοντας τα παιδιά να έχουν χρόνο να παίξουν ελεύθερα – χωρίς κανόνες και παρεμβάσεις – ίσως είναι το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για την ανάπτυξη, την ευτυχία και τη μελλοντική επιτυχία τους.

Στο «αδόμητο» παιχνίδι ανθίζει η δημιουργικότητα, γεννιούνται οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και τα παιδιά μαθαίνουν την ταυτότητά τους, καθώς και πώς να συνδέονται με τον κόσμο.

Δίνοντας χώρο για αυτό το είδος παιχνιδιού, δίνουμε στα παιδιά την ευκαιρία να είναι ακριβώς αυτό, παιδιά!

Η μαγεία που κρύβει το ελεύθερο παιχνίδι

Σκεφτείτε την τελευταία φορά που είδατε ένα παιδί να απορροφάται εντελώς από ένα «παραδοσιακό» παιχνίδι.

Τότε που μετέτρεψε ένα σωρό κουβέρτες σε μυστική κρυψώνα ή χρησιμοποίησε μαρκαδόρους και χαρτί για να δημιουργήσει τον δικό του υπερήρωα. Δηλαδή την έννοια της δημιουργικότητας! Το «αδόμητο» παιχνίδι βοηθάει τα παιδιά να ονειρευτούν, να πειραματιστούν και να λύσουν προβλήματα με τρόπους που οι «δομημένες» δραστηριότητες δεν μπορούν.

Ακόμα θυμάμαι την ανιψιά μου που κάποτε πέρασε ένα ολόκληρο απόγευμα δημιουργώντας ένα «εστιατόριο» από παλιά κουτιά. Σχεδίασε μενού, οργάνωσε «γεύματα» από φύλλα και λουλούδια και προσκάλεσε εμάς ως πελάτες. Κανείς δεν της έμαθε πώς να το κάνει, απλώς άφησε τη φαντασία της να κυριαρχήσει! Στιγμές όπως αυτή δημιουργούν το είδος της δημιουργικής σκέψης που θα τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις για το υπόλοιπο της ζωής της.

Ένας τρόπος επίλυσης προβλημάτων

Το ελεύθερο παιχνίδι ενισχύει τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων των παιδιών. Καθώς χτίζουν έναν ψηλό πύργο από LEGO ή προσπαθούν να διαχειριστούν την πολυπλοκότητα ενός ομαδικού παιχνιδιού, μαθαίνουν πώς να προσαρμόζονται και να αναπτύσσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης.

Θυμάμαι την τελευταία φορά που είδα παιδιά να προσπαθούν να φτιάξουν ένα «φράγμα» σε ένα μικρό ρυάκι. Στην αρχή, η κατασκευή τους κατέρρεε συνεχώς. Τσακώθηκαν, δοκίμασαν νέες ιδέες και (τελικά) βρήκαν πώς να συνεργαστούν για να το κάνουν ανθεκτικό. Παράλληλα, δεν διασκέδαζαν απλώς… μάθαιναν ανθεκτικότητα, ομαδικότητα και πώς να αντιμετωπίζουν προκλήσεις!

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη

Είναι κοινά αποδεκτό ότι η ζωή δεν είναι πάντα εύκολη. Το ελεύθερο παιχνίδι δίνει στα παιδιά έναν ασφαλή χώρο για να διαχειριστούν συναισθήματα όπως η απογοήτευση, η χαρά, ακόμη και η θλίψη. Στην παραλία πάνω στην άμμο ή στην παιδική χαρά, μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τις αποτυχίες (όπως το να χάνουν σε ένα παιχνίδι) και να γιορτάζουν τις νίκες (όπως το να καταφέρνουν να ολοκληρώσουν μια δύσκολη αναρρίχηση).

Αυτές οι μικρές στιγμές διδάσκουν στα παιδιά πώς να επεξεργάζονται τα συναισθήματα και να αναπτύσσουν τις κοινωνικές δεξιότητες που θα χρειαστούν σε όλη τη ζωή τους. Σκεφτείτε το για λίγο, όταν προσπαθούν να διαπραγματευτούν τη σειρά τους στην τσουλήθρα ή να επινοήσουν κανόνες για ένα παιχνίδι, δεν χτίζουν στην πραγματικότητα θεμέλια συναισθηματικής νοημοσύνης;

Ναι, αλλά τι μπαίνει στη μέση;

Παρά τη σημασία του, το ελεύθερο παιχνίδι τείνει να εξαφανίζεται από τη ζωή πολλών παιδιών. Ο υπερβολικός προγραμματισμός, ο χρόνος μπροστά στην οθόνη και οι ανησυχίες των γονιών για την ασφάλεια είναι μερικοί από τους μεγαλύτερους «ενόχους».

Οι γονείς θεωρούν καλύτερο να εγγράψουν τα παιδιά τους σε αθλήματα, μαθήματα μουσικής και φροντιστήρια για να τους δώσουν ένα αυριανό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Και ενώ αυτές οι δραστηριότητες έχουν αξία, μπορεί να αφήνουν ελάχιστο χώρο για ελεύθερο παιχνίδι. Συν τοις άλλοις, τα κινητά συχνά αντικαθιστούν το παραδοσιακό παιχνίδι, καθιστώντας δυσκολότερο για τα παιδιά να αναπτύξουν την πρακτική δημιουργικότητα και τις διαπροσωπικές δεξιότητες που προσφέρει.

Πώς οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν παιχνίδι

Τα καλά νέα είναι ότι η ενθάρρυνση του ελεύθερου, «αδόμητου» παιχνιδιού δεν απαιτεί τεράστια δέσμευση χρόνου ή ακριβά παιχνίδια.

Μερικοί απλοί τρόποι για να πραγματοποιείται εύκολα και αποδοτικά είναι:

1. Χώροι φιλικοί ως προς το ελεύθερο παιχνίδι
Δημιουργήστε χώρους στο σπίτι ή την αυλή σας όπου τα παιδιά μπορούν να παίζουν ελεύθερα. Στους εσωτερικούς χώρους, μπορεί να είναι μια γωνιά γεμάτη μαρκαδόρους, τουβλάκια ή ρούχα. Στους εξωτερικούς χώρους, ακόμα και μια απλή αυλή με έναν κουβά ξύλα, μπορεί να γίνει ένας ολόκληρος κόσμος περιπέτειας!

2.Αποδοχή του χάους
Μεταξύ μας, το ελεύθερο παιχνίδι μπορεί να γίνει χαοτικό. Ε μερικές φορές και αυτό δεν πειράζει!

Αφήστε στην άκρη για λίγο την ανάγκη να είναι όλα τα πάντα τακτοποιημένα και τέλεια! Ένα φρούριο στο σαλόνι ή ένα ακατάστατο έργο τέχνης είναι σημάδι ότι καλλιεργείται η δημιουργικότητα.

3. Ισορροπία μεταξύ δραστηριοτήτων
Είναι σημαντικό να υπάρχει ισορροπία μεταξύ δομημένου και μη δομημένου χρόνου. Αν η εβδομάδα του παιδιού είναι γεμάτη με δραστηριότητες, δοκιμάστε να τους δώσετε λίγο χώρο για να είναι παιδιά και να δουν πού θα τους πάει η φαντασία τους.

4. Το υπαίθριο παιχνίδι
Η φύση είναι μία από τις καλύτερες παιδικές χαρές (το υπογράφουμε!). Πηγαίνετε τα παιδιά σας σε ένα πάρκο και αφήστε τα να εξερευνήσουν ένα κοντινό μονοπάτι. Το υπαίθριο παιχνίδι κεντρίζει την περιέργεια και δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να συνδεθούν με τον φυσικό κόσμο.

5. Λιγότερος χρόνος μπροστά στην οθόνη
Ενώ η τεχνολογία έχει τη (σημαντική) θέση της, ο πολύς χρόνος στην οθόνη είναι βέβαιο πια ότι μπορεί να εκτοπίσει το ελεύθερο παιχνίδι. Θέστε όρια γύρω από τη χρήση της συσκευής και προσπαθήστε να βρείτε δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνες.

Πάνω απ’ όλα αφήστε τα παιδιά να είναι παιδιά!

Το ελεύθερο παιχνίδι είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των παιδιών. Σε αυτές τις στιγμές μαθαίνουν να σκέφτονται δημιουργικά, να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και να αναπτύσσουν τη συναισθηματική ανθεκτικότητα στην οποία θα βασίζονται σε όλη τους τη ζωή. Επιτρέποντάς τους να εξερευνήσουν, να φανταστούν, ακόμα και να κάνουν λάθη, καλλιεργούμε την ανάπτυξή τους σε άτομα με αυτοπεποίθηση και ικανότητα.

Την επόμενη φορά που θα δείτε το παιδί σας απορροφημένο στο παιχνίδι, είτε να δημιουργεί κάτι, είτε να παίζει έναν ρόλο από ένα παιδικό σίριαλ, είτε απλώς τρέχει γύρω-γύρω, κρατηθείτε από το να κατευθύνετε τις ενέργειές του. Αφήστε το για λίγο να απολαύσει τη μαγεία της παιδικής ηλικίας.

Άλλωστε, τα πιο ουσιαστικά μαθήματα έρχονται στις πιο απροσδόκητες και αυθόρμητες στιγμές!